Radikal Paylaşımcı bir planlama deneyi - MİMDAP
Ana Sayfa Bağlantılar Biz Kimiz İletişim Mimar İş İlanları
ANA SAYFA
Radikal Paylaşımcı bir planlama deneyi
Share 7 Nisan 2007

MURAT CEMAL YALÇINTAN/ Birgün
Yaklaşık 3 sene oldu Gülsuyu-Gülensu ile tanışıklığımız. Mahalle sakinleri 2004 tarihli E-5 Kuzey Nazım İmar Planına 7000 kadar dilekçe ile itiraz etmiş, itirazları kabul olmayınca da tam 34 tane ayrı yürütmeyi durdurma davası açmışlardı

Radikal-paylaşımcı bir planlama deneyi

Yaklaşık 3 sene oldu Gülsuyu-Gülensu ile tanışıklığımız. Mahalle sakinleri 2004 tarihli E-5 Kuzey Nazım İmar Planına 7000 kadar dilekçe ile itiraz etmiş, itirazları kabul olmayınca da tam 34 tane ayrı yürütmeyi durdurma davası açmışlardı. Mahallede yoğunluğu neredeyse yarıya düşüren, yani bugünkü tercümesiyle villa tipi lüks konudara yol veren bu planı iptal ettirmişler ve iptal edilen planın yerine hazırlanan ve mahalleyi “Kentsel Yenileme” alanı olarak tanımlayan yeni planı anlamaya çalışıyorlardı. İlk toplantıda imar hukuku bilgilerinin bizden çok olmasına şaşırmıştık. Plan üzerine fikirlerimizi söyledik söz verildiğinde: Plan notiarında geçen “mahalle muhtarları ve mahalledeki sivil toplum kuruluşlarının planlama sürecine katılımı” maddesi planı hazırlayan şehir plancısı arkadaşların yeni ve önemli bir denemesiydi. Bu denemenin kapısını açan da mahallenin bir arada durma haliydi. Bu madde oldukça ve mahallenin birlik hali sürdükçe mahallelinin dışarıda bırakıldığı bir planlama süreci mümkün olmayacaktı. Gerçi Başıbüyük Mahallesi için de geçerli olan bu madde TOKİ ile yapılan anlaşma ile aşılmıştı ama Başıbüyük Mahallesi’nin de süreç boyunca bugün durduğu gibi bir arada durmayı başardığı söylenemezdi.

BİRLİKTE AYNI YOLDA, SAYGIYLA…
Toplantılara gidip geldikçe, onları dinledikçe, onların bizden öğrendiklerinden belki de daha fazlasını biz onlardan öğrendikçe ve hele bir toplantıya caminin imamının katılımına çoğu Alevi cemaatin verdiği olumlu tezahürata şahit olduğumuzda mesleki bilgimizle yanlarında durma fikrimiz pekişti ve kararlılığa dönüştü. O günden beri özellikle öğrenci arkadaşlarımızın dinmek bilmeyen coşkusuyla mahallenin yanında yürümeye başladık. Onlar söz vermedikçe söz almamaya itina gösterdik. Onların yerine konuşmaktan kaçındık. Onlarla birlikte yürüdüğümüz yol birbirine saygılı iki öznenin birlikte öğrenme, öğrenirken deneyip yanılma süreci oldu. Bu süreçte, mahalle plan komisyonu ve sonra sokak temsilcileri seçildi. Mahalle bütününde plandan ve dönüşüm kavramından haberdar olmayan hemen hemen kimse kalmadı. Diğer mahallelerle görüşmeler yapıldı. Mahalleler arası bir örgütlülüğün temelleri için artık somutlaşmaya başlayan çeşitli girişimler oldu. Nihayet gecekondu sorununun yıkımla eşdeğer hale gelen kentsel dönüşüm ile yoksulluk arasına sıkışıp kalamayacağı, arada bir yerlerde başka bir yol olması gerektiği konusu tartışmaya açıldı ve çok az denemesi yapılmış topluluk temelli, radikal ve dayanışmacı bir planlama çalışmasının ilk adımları atılmaya başlandı.

İNSAN ODAKLI İLERLEME
Bu adım, yoksulluğa ve yıkıma direnmekle kalmıyor, mağduriyetin olmadığı insan ve topluluk odaklı bir ilerlemenin de mümkün olabileceğini haykırıyordu. Dahası, devletin ve özel sektörün elinden çıkmasına alıştığımız planlama pratiğini bu ölçekte ilk defa halkın inisiyatifine taşıyordu. Halkın bu konuda yetkisinin olmaması bu çalışmanın yapılmasının önünde bir engel değildi, çünkü mevcut örgütlenme çerçevesinde oluşan siyasal güç yaratacağı kamuoyu ile yerel siyasete etki edebilirdi. Bu ihtimal, hazırlanacak planı yerel yönetimin onay sürecine kadar taşıyabilirdi. Teknik yeterlilik/yetkinlik sorunu çok kısa sürede gönüllü olan yaklaşık 200 akademisyen, uzman ve uzman adayı öğrenci ile rahatlıkla çözümlendi. Dahası, gönüllü olan akademisyen ve uzman kadronun ismi alt alta konulduğunda herhangi bir yerel yönetimin kolay kolay bir araya getiremeyeceği bir bilgi ve deneyim hazinesi ortaya çıkıyordu. Gönüllülük planlamanın bir türlü çözemediği çok-disiplinlilik sorununu da sorun olmaktan çıkarmış; şehir plancıları ile birlikte mimarlar, sosyologlar, iktisatçılar, hukukçular, jeologlar, eğitmenler vs. de topluluk temelli bir plan yapım sürecinde yer almak üzere bütün anlaşmazlıklardan arınıp, bir araya gelmişlerdi. Meslek odaları ve çeşitli meslek inisiyatifleri mahallenin yanındaki yerlerini almışlardı.

‘YAPANLAR’ ARASINDA
Sanatçılar ve eğitmenler çeşitli etkinliklerle farkındalığı artırırken mahalleli ile kaynaşmada önemli adımlar attılar. Teknik ve bilimsel yetkinlik anlamında, iddiayı hayatına sokmayan, çokça mütevazı, ama dev bir kadro yan yana gelmişti. Mahalleli, yapılan her şeyin merkezindeydi, en önemli özne olarak ve sürekli “yapanlar” arasındaydı. Maddi gereksinimler bir küçük kumbara ile aşılabilecek kadar önemsizdi. Uzun bir aradan sonra bu coğrafyada bilginin, bilgi üreten kurumların, bilgi sahiplerinin toplumsal rolü yeniden ete kemiğe bürünüyordu…

Bir şehir plancısının mevcut sistem içerisinde yalnızca hayal edebileceği bir ortam oluştu. Öğrenci arkadaşların gönüllü ve gönülden çalışması ile üç günde piyasada yüz-binlerce YTL’ye karşılık gelecek bir saha araştırması kumbarada toplanan birkaç bin YTL ile tamamlandı.

Düğün salonunda Gülsuyu-Gülsensu Güzelleştirme Derneği organizasyonunda yapılan toplantı ile yapılanlar kalabalık bir topluluğa aktarıldı. Görüş alışverişinde bulunuldu ve Mimar Sinan Üniversitesi’nin Tophane-i Amire Binası’nda yapılacak atölye çalışmasına açık davet yenilendi. Üç günlük atölye çalışması, bir kısmını bu sayfada sizlerle paylaştığımız mekânsal, sosyal, iktisadi ve siyasal anlamda çok önemli bulguları, sorun alanlarını ortaya çıkardı. Mevcut duruma dayalı çözüm önerileri geliştirildi. Atölyenin önerileri mahallenin tartışarak seçmelerde bulunacağı seçenekleri oluşturdu. Mahalleden temsilen 40 kişinin katılımıyla belirlenen mevcut durum tespiti, sorun alanları ve seçenekleri oluşturan çözüm önerileri önümüzdeki süreçte mahallelinin tartışmasına açılacak. Bu tartışmalardan sonra gerekli bulunan konularda detaylı çalışmalar sürdürülecek ve mahalle heyetinin belirleyeceği seçeneğe uygun detay ve teknik işlemlere geçilecek.

Çalışmaya devam ederken, emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz…
Dayanışmacı Planlama Atölyesi Çalışma Grubu
dayanismaciplanlama@gmail.com

PLANLAMA İLKELERİ
» Mahallede kimsenin mağdur edilmediği, isteği dışında uzaklara gönderilmediği, hakkının yenmediği,

» Yalnızca fiziki değil, iktisadi ve toplumsal boyutları da olan; mahallede yıllar boyunca oluşmuş sosyal ilişkilerin ve yaşama biçiminin bozulmadığı, işsizlik, suç, kadınların kamusal alanda görülmemesi, çocukların “çocuk olamaması” gibi sorun alanlarına da çözümler geliştiren,

» Öncelikle öz değerlerini ve kaynaklarını kullanan,

» Kendisini geliştirirken çevresini de olumlu etkileyen,

» Oluşturulmuş olan kamusal alanın geliştirilmesiyle tam katılımcı bir planlama modelini olmazsa olmaz sayan

Mahallelinin Mekânsal Sorunları ve Beklentileri

DONATILAR:
» Eğitim ihtiyacının giderilmesi (Yüzde 16 okur-yazar olmayan nüfus, yüzde 54 ilkokul mezunu)

» Düz lise ve meslek lisesi

» Mevcut ilkokulun eksiklerinin giderilmesi

» Kreş

Sağlık ihtiyacının giderilmesi

»Sağlık kurumu

»Gençler için yaşam alanları

» Kültür merkezi

»Spor tesisleri

» Kütüphane

»Yeşil alan ve parklar

»Kadınların sosyal yaşamını zenginleştirecek mekânsal düzenlemeler ve meslek kursları için mekân

»Huzurevi

ALTYAPI

Ulaşım
» Toplutaşımanın geliştirilmesi

» Çıkmaz sokakların açılması

» Yolların iyileştirilmesi

» Otobüs duraklarının yapılması

»Su

» Mevcut kaynak sularının korunması ve değerlendirilmesi

» Suyu olmayan yerlere su götürülmesi (tepe kesimde su ulaşmayan yerleşme alanı)

Kanalizasyon

» Kanalizasyon sisteminin iyileştirilmesi » Yağmur suyu drenajının yapılması (taşmalar sorun yaratıyor)

Çöp
» Sokaklara çöp konteynerlerinin konulması (sokakların yüzde 60’ında çöp kutusu, yüzde 82’sinde çöp konteyneri yok)

■ Elektrik
»Elektrik ve telefon hatlarının yer altına alınması

» Heyelan bölgesinin göz önünde bulundurulması

» Gerekli hallerde yapı kalitesinin ve dayanıklılığının artırılması

İşsizlik -Yoksulluk Sorunu

İŞSİZLİĞİN SOSYO-KÜLTÜREL SONUÇLARI

(işsizlik %16,5 ve düşük istihdam çok yaygın)

İşsiz yetişkin erkeklerde
» Duygu-davranış değişimi

» Kahvelerde geçirilen boş zaman

Aile yapısında sarsıntı – otorite çözülmesi

»Kadınlarla ilişkide gerilim

» Çocuklarla ilişkide gerilim (işsiz gençlerle şiddetleniyor)

» Yeni işler için beceri geliştirilmesi gereği

MEVCUT DAYANIŞMA KAYNAKLARI

» Mahalle kuruluşundaki hemşehri dayanışması ve örgütlülük

» Akrabalık/hemşerilik bağları

» Dinsel/etnik cemaat bağları

» Aile/sülale bağları (koruyucu aile düşüncesi)

» Aşiret bağları

» Dernekleşme

» Politik – yasal parti bağları

» Politik gruplar/örgütler

» Mahalleyi sahiplenme refleksleri

» Yoksulla dayanışma alışkanlıkları

» Geleneksel dayanışma âdetleri (cenaze, düğün…)

» Kadın biraradalık pratikleri/durumları

» Erkek biraradalık pratikleri/durumları

» Genç biraradalık pratikleri/durumları

Sosyal-Kamusal Alanın Geliştirilmesi İçin İlkeler/Öneriler ve Örgütlenme
Ortak sosyal mekanlar üretilmesi Gençliğin mahalleyi sahiplenmesi

» Aile – gençlik ilişkisinin geliştirilmesi ve aile büyüklerinin gençliği tetiklemesi

» Mahalledeki politik çevrelerin ve üniversiteli gençliğin gençliği tetiklemesi

» Mahalle gençliği ile mahalle dışı üniversiteli gençlik arasında ilişki kurulması

» Gençliğin kültürel, sosyal, formel eğitim/mesleki bilgi yetenek ve becerilerinin geliştirilmesi için ilişki, içerik, program, organizasyon üretilmesi

Kadınların kamusal yaşama katılması
» Mahalle erkeklerinin bu yöndeki duyarlılıklarının geliştirilmesi

» Kadınların kendilerini ifade edebilecekleri, özgürce geliştirebilecekleri ortamların geliştirilmesi

» Kadınların kültürel, sosyal, formel eğitim/mesleki bilgi yetenek ve becerilerinin geliştirilmesi için ilişki, içerik, program, organizasyon üretilmesi

Mahallenin ortak örgütlenmesinin geliştirilmesi
» Politik, etnik, dinsel, yöresel farklılıkları görerek ama bunların üzerinde eşit-kapsayıcı-ortak bir kimlik kurulması

» En küçük birimden başlayacak şekilde temsilcilerin seçilmesi ile bilgi ve örgütlenmenin geliştirilmesi; derneğin sürece kurucu bir şekilde refakat etmesi

» Karar alma süreçlerinde temsilcileri ve tüm mahallelileri kapsayan bir demokratik mekanizmanın ve açıklık koşulunun kabul edilmesi


Yorum yazmak için


  Avustralya’nın Melbourne kentindeki Penleigh ve Essendon Gramer Okulu’ndaki (PEGS) Müzik Merkezi, McBride Charles Ryan’ın (MCR) PEGS Kampüsleri genelindeki bir dizi girişiminin bir parçasıdır. 

Copyright © 2024 All Rights Reserved | Mimdap.org