Carlo Scarpa: Farklı bir Mimar - MİMDAP
Ana Sayfa Bağlantılar Biz Kimiz İletişim Mimar İş İlanları
ANA SAYFA
Carlo Scarpa: Farklı bir Mimar
Share 13 Mayıs 2016

Mimari alışkanlıkların dış görünüşündeki işaretlere karşı çıkarak başladığı yolculukta Scarpa, zamanı aşan eserler gerçekleştirirken, geçmişin canlı renklerini de geleceğin soluk grisinin üzerinde tutar. Bunu uzun ve ihtiyatlı bir çıraklık döneminden sonra gerçekleştirir. Onun gerçek gençliği ise bu nedenle kaçınılmaz olarak gecikir.

scarpamezari1.jpg

Scarpa’nın eserleri çok sayıda deneyim içerir. Bu giderek rafineleşen deneyimlerle elde edilen biçimlerin gizemi tasarımlarında saklanır.Bu karışım onun parçalı ilişkilerinin doğasını ortaya çıkartır, hiçbir eserinde bu durum tam olarak ortaya konulmaz. Belki bunun tek istisnası San Vito d’Alitvole mezarlığında yaptığı Brion Ailesi Abide Mezarıdır. (1969’dan itibaren) Gerçekten de bütün geçici düzenlemeler, tasarımlarından istemsizce süzülenler sürekli olarak geçmişi işaret eder. Tamamlanamamışlık ise onun zamanla bağlantılı çalışmalarının karakteristiği olur. Böylece mimari parçalarda, Scarpa’nın çalışmasının ve alışkanlıkları sürekli reddetmesinin tutarlı ürünleri ortaya çıkar.

brionmezari1.jpg

Başlangıçtan itibaren Scarpa Mürano Camları üzerinde çalışan işçilerle “etüdler” yapmaya özel önem verir. Onları üniversite tarafından empoze edilen alışkanlıklara, kalıplara yeğler, Bunu bir tasarım çalışmasından bir deneyimin sonuçta inşa edilmesinden bunu anlarız.

brionmezari2.jpg

1950’li yılların başına kadar devam eden sürede bunlar görülür. 50’li yıllar ise Scarpa’nın çalışmasında görsel hafızanın öneminin ortaya çıktığı dönemdir. Proust üzerine yaptığı bir yorum açıklayıcıdır: “Bir eseri ortaya koyanın hafızasından yansıyanlarda, görmüş olduklarında, onun anlatacaklarının çok azı vardır” Walter Benjamin ise başka sözlerle bunu doğrular: “Hafızanın çalışmasında, Penelepe’nin (Eşi Ulysse’in dönüşünü beklerken gündüz ördüğünü gece söken mitolojik karakter) örgüsünün ağında eser gizlidir.”

brionmezari3.jpg

İşte bu gerilimlerden Scarpa’nın deneyimlerinin anlık maddeleşerek donmuş şekilleri ortaya çıkar ve daha sonra resmileşir.

brionmezari4.jpg

Biz Scarpa’nın görme sanatı konusunda elde ettiğini onun eğitiminin serseri yönünü göz önüne alarak hayal edebiliriz. Zaman ve mekanı iterken, kendi görüntüsünü de gözlemlediği gerçeklik üzerinden kurgulamaktadır. Onun kültürü, görseldir ve ustaların tekniklerinin gözlemlerine dayanır.

brionmezari6.jpg

Şimdilik, 30’lu yıllarda kendi cam objelerini yaratırken aynı zamanda zamanının figüratif eserlerini de gözlemlemiştir.
Bu tavır Scarpa’nın kültürünün diğer özelliklerinde de görülür ve bunlar ilerki tarihlerdeki eserlerinin de anlaşılmasına yardımcı olur. Şimdilik, “o kendisi çeşitli inşaat tekniklerinin araştırmasına girişirken, -ister bir cam eser olsun ister bir müze- malzemelerin kullanımı yada inşaatın ana unsurlarının tasarımı, onun malzemenin sınırlarının bilinci ile davranışına şahit olur. Normu çalışmasına eklediği bozulmalarla dönüştürmesi, ya da düz yapılarda teknik detaylara gizledikleri, onun alışkanlıklara karşı verdiği mücadelelerin de kanıtlarıdır.
Bu reddetme Scarpa’da yıllar içinde gelişen bir kültürün de oluşmasına yardımcı olur: Malzemeler Kültürü.

brionmezari5.jpg

Onun malzemelerin gizli kaliteleri ile yaşadığı fırtınalı aşk, malzemelerin kullanıldıkları yerlerin teknik olarak harcıalemleştirilmesini getirir. Onun bu koşulları sorgulama isteği bütün eserlerinde net bir şekilde görülür ve projenin bütün tamamlanma sürecine hakim olur. Bunlar birbiri içine geçen aşamalarda, “seyretme sanatı” gerçekleşende kendi özgün eleştirisini yapabilir. Mimari şekillerin dilinde ifade edildiği gibi Scarpa’nın tasarımının da temel hedeflerinden birisidir.

brionmezari7.jpg

Görsel açıklamalar, sergilenen eserin ötesinde bizim bulacaklarımıza ulaşır. Scarpa’nın en başarılı sergi tasarımlarında. Orada geçici Klee (Venedik 1948), Modrian (Roma 1956), Antonello da Messina’ya ayrılan 15yy Sicilya Sanatı sergisinde (Messina 1953) olduğu gibi. Scarpa’nın müzeleri, malzemeleri şekil verme konusundaki çalışmasını ortaya koymaktadır. Bu sergileri aşan bir düzeyde gerçekleşmekte, ışık, renklerin özel düzenlenmesi kendi başına bir görsel anlatımı yapısallaştırmakta ve bunu sanat eserinin etrafında gerçekleştirmektedir.

brionmezari8.jpg

Scarpa’nın kompozisyonları zıtlıklarla doludur. Gerekli olanı aşma gayreti onun farklılığını da sağlar. Ve farklılık onun markasıdır. Detayda, alışılmışın dışına çıkma biçimlenir, bakan kişinin dikkati bu şekilde detaya yönelir. Parça daha yakından izlenir ve bu şekilde bütüne yaklaşılır. Bu detaya yönelme Scarpa’nın tasarımlarında, çizimlerinde çözmeye çalıştığı sorunların etüdlerinde analizlerinde çeşitlenir ve kağıtlardan taşmaya başlar. Biz bu çalışmalarda onun katı analiz disiplininin, parçanın dahiyane keşfetme yolunun izlerini görürüz.
Scarpa’nın detayları bir düzen ve sistematik yerleştirmedir. O kompozisyonun esnekliğini sağlarken genel biçim kurallarını da çiğner. Sergio Bettini’nin gözlemiyle ”Scarpa’nın eventlerinde bir düzen olmamasına rağmen bir düzenden çok daha fazlasını anlatır.” Bu durum ise modern çalışmaların çoğundan onu ayrıştırır ve uzaklaştırır.

brionmezari9.jpg

Kompozisyon klasik kurallarının getirdiği kuruluk, günümüz mimarisinde daha çok eskinin özlemi ile kendisini gösterir. Bu görünümden kurtulma ise kullanışlılık ve fonksiyon; teknoloji ve tüketim, çoğaltma ve kütle yöntemleri ile ilintilidir. Tüm bunlar yeni bir düzen ve değerler sistemini oluştururlar.

brionmezari10.jpg

Scarpa yeni değer sistemlerine karşı ilgisizdir. Onun yolları geleneklerden geçer ancak onlardan etkilenmez. Onun bu geleneklerin mitolojik yönleriyle ilişkisi ise sınırlıdır. Teknolojiyi kullanarak yaptığı ise limitleri daha derinden ve mizahi olarak ilişkilendirmek ve yok etmektir. Scarpa yapaylığın, detayın, farklılık ve parça ile oynamayı tercih eder. Biçimi bir öğrenim ve göz tembelliği aracı olarak görür.

brionmezari11.jpg

giardino.jpg

scarpaplan.jpg

scarpamaket.jpg

Kalite Scarpa’nın detaya verdiği önemdedir. Ölçü ve armoni ise bilmecenin nitelikleri. Düzen değeri yerine sistematik düzenlemeyi “anın içerildiği görünümler” olarak tanımlar.
Scarpa’nın çizimlerinde perspektiflerin ağırlığı boşuna değildir. Perspektif Scarpa’ya göre ufkun eridiği biçimsel düzenin kurgulandığı ve dönüştüğü yerdir. Bu aynı zamanda tarihsel gösterimlere de bir göndermedir. Tarih perspektifin nihai önerisidir. Scarpa’nın dokunuşu hafızanın gösterisi ve odak noktasıdır. Detayda, anın mekanı ve içgüdüsel gözlemidir. Parçanın kalitesi süreksizliğin kurgulanışıdır ve perspektifte bitmemiştir.

brionmezari12.jpg

Scarpa’nın malzeme ve teknikler konusunda dikkat çeken hassasiyetinden bahsetmiştik. Şimdi ise daha derinlemesine bir araştırma yapacağız. Ancak öncelikle Scarpa’nın çalışmasının sosyolojik estetik ve modern mimari düşünce ve kağıt mimarisi ile anlaşılamayacağını söylemek lazım.Scarpa söylediği gibi yavaş çalıştı. Çizimleri virgül virgül geldi ve kesin kararlar, yönlendirmeler olmadı. Onun sürekli yeniden gözden geçirmeleri memnuniyetsizliğinden kaynaklanmakta, aşamalı bir çalışmanın yöneldiği bir norm arayışını içermemektedir. Bütün bunlar alışılagelmiş mimari üretimlerin dışında kalmaktadır. Kağıt mimarisi kurallar üzerine kurulmuştur Scarpa ise bu kurallarla mücadele etmektedir.

brionmezari13.jpg

Modern mimari kültürü el sanatlarının organik bütünlüğünden uzaklaşmıştır. Onunla kendi standardizasyon kodlarını oluşturur ve meşrulaştırır. Buna karşılık Scarpa kendi kültürünün hafifliğini ve nesnelere yönelik sempatisini ortaya koyar. Tasarımları zamandan kurtulmuş birer özgürlük deklerasyonu gibi kendisini gösterir. Bunlara kendi başlangıçlarını ortaya koydukları ölçüde bir ilkel sanat gibi de bakılabilir. Buna ilaveten Scarpa’nın detayları, kullanışa yönelik olarak mimarların hedefledikleri yaratıcılıktan da ayrışmaktadır. Biçimin fonksiyonun ifadesine indirgenmesi, yıkanabilirliğe indirgemeyi getirmektedir Ernst Bloch’un ifadesiyle, Bu Scarpa’nın tasarımlarında reddedilendir. Scarpa kompozisyonun farkı yok etmeyi değil, onu sunmayı hedeflemesi gerektiğini söyler. Bu onun hem malzeme hem de teknikleri kullanması için geçerlidir. Bu durum aynı zamanda eğitimseldir de. Onun tasarımları bu durumla çatışır ve onu vurgular. Tasarım ile el sanatları arasında temel bir fark vardır ve bu fark göz ardı edilmemelidir.

brionmezari14.jpg

Scarpa’nın norm ile kurduğu ilişki, söylediğimiz gibi abartılıdır. Bu özellik onun mesleği ve geleneksel kavramıdır. Bunun karşısına gelen ise malzemelerin kuralları, üretim ve kullanım avantajları, güvenlik ve ekonomidir. Scarpa’nın detaylarında ise bu işlerle ilgili durum farklı bir şekilde işlenir. Burada parça artık giydirilmiş değildir.

brionmezari15.jpg

Buna karşılık yanıltıcı karmaşa, hovarda fanteziler, Biron mezarında görülür. Burada gösterişli bir sunum vardır. Bu hem kompozisyonla ilgili yöntemlerden hem de ölümle ilgili duygulardan desteklenmektedir. Scarpa’ın mezar yapılarıyla bulduğu bu zenginlik, her kompozisyon elemanında daha da karmaşık hale geldi. Tüm bunlar San Vito yapısında anlatılan alegorik ifadelerin öncüsüdür. Biron Mezarında görülen “aşırı” ona verilen hayatın ifadesidir. Mimari burada artık fazlanın ifadesidir. Soluklaşan hafıza, mezar yapısından kaynaklanmakta, ölüm kavramı ile birlikte mimari dönemlerin de vurgulanmasını yapmaktadır.
Scarpa’nın kompozisyonlarının lüks olduğunu söylemek bir hata olacaktır. Çünkü onda gerçekleşen malzemelerin dokularının yansımasıdır. İnşaat malzemelerinden daha fazla ve kullanım mantığı ile ilişkili, Scarpa normları aşarken onları eklemeyi de bu şekilde sağlar.

olivetti1.jpg

Müzelerinde, içmekanlarında sergilenen eserler bina ile bütünleşmektedir. Castelvecchio Müzesinde Cangrande della Scala’nın heykelinin ustaca konumlandırılmasında bu çok açık görülür. Olivetti Showroom’unun restrüktürasyonunda , Venedik’te San Marco meydanında (1957-1958) ya da Querini Stampalia Vakfının Luzzato Salonu düzenlemesinde, Scarpa’nın farklı malzemeleri kullanmasındaki ustalığı görülür. Malzemelerin bunun ötesinde de anlamları vardır. Örneğin su, ışık gölge oyunları, birlikteliği ve güveni vurgular.
Olgunluk dönemi çalışmalarında onun süreç içinde geliştirdiği arşitipler bulunur. Scarpa’nın çalışmalarındaki malzemeler kompozittir. Çevreden bağımsız olarak “göz kültürünün” değerlendirmesine sunulmuştur. Işık ve gölge çalışmalarından birçoğunda ana elemandır. Bu onun Venedikte geçirdiği dönemlerin bir ürünüdür.
Doğal elemanlar Scarpa’nın kompozisyonlarını kurguladığı malzemelerde görülür. Scarpa’nın bahçelerinde labirent biçimleri, nadir taş malzemeler suyolları ile bir araya gelirler. Querini Stampalia Vakfının bahçesinde dolaşan su, beyaz bir mermerden süzülür. Suyun ve taşın kombinasyonu, Budist bahçelerinin temel sembollerinden birisidir. Bu elemanlar bu bahçelerde hayatın gizemlerini anlatırlar.

brionmezari17.jpg

Bu tür etkiler, gelişkin bir zevkten süzülmüştür. Scarpa’nın mesleki anlamı düşüncesinin ustalığıdır. Bina düşüncenin ürünüdür. Bu işaretle kurulan iletişim düşüncesinden ayrılmıştır. Biçim görünüm anında donmuştur. Bina ise direnilen zamana ve alışkanlığa direnme gücüdür. Ustalık ve marifet, tasarımı yönledirir ve detayın ifadesinde “hırsızlananı” anlatır.
Dekorasyon kavramı, modern biçimsel vokabülerde çok farklı anlamlarla seviyelendirilebilir. Hiçbir şey dürüst olmadıkça kullanışlı olmayacağı gibi, kullanışlı olmayan hiçbir şey de dürüst olmayacaktır.

carloscarpadetay.jpg

Bu tersine çevirme süslemenin değerinin yanlış yorumlanmasına neden olmaktadır. Modern kültürde ve tasarımda , dekorasyon ve süsleme ortaya konulan ürünün malzemesinin gerekli olmayan bir birleşeni olarak düşünülür. Ölçülemeyen miktarın bir ifadesidir. Maddenin bir üretimin malzemesine dönüşmesinden itibaren süslemenin değeri teknoloji ile tanımlanmakta ve onun saklı özelliklerini anlatması beklenmektedir. Süslemenin anlamı nesnenin bir ürüne dönüşürken anlamlarla ilişkilendirilmesinin bitmesiyle ortaya çıkar. Malzemenin bir anlama indirgenmesi ise modern teknolojinin ikinci planda elde ettiğidir. Eylem ve nesneler arasındaki ilişkidir.

castelvechio1.jpg

castelvechio5.jpg

Brion Mezarı ile zamanın alışkanlıklarına karşı Scarpa’nın mücadelesi kesin olarak şekillenmiş karakterini kazanmıştır. Çalışmanın tümü sonu olmayan bir süreç gibidir. Sadece simyanın gerektirdiği olgunlaşma süresi, deneyimleme, kendisini besleyecek kompozisyonu buluruz. Scarpa’nın buraya, kendi eserlerine yakın konumda gömülmek istemesini anlayışla karşılamak gerekir çünkü sadece onu yapanın ölümü bu bitmemişliğe bir son verebilirdi. Bir mucizeler alanı olarak tekrar edilemez anlar bahçesi olarak bir Scarpa kompozisyonu olarak yaşatmaya devam eder.

studyo1.jpg

studyo2.jpg

studyo3.jpg

Kaynak:Studiocleo/Francesco Dal Co Fotoğraflar: imageitalia/travelpod/traveljournal 

Çeviri: Mimdap

15 Yorum
  1. bu kadar mükemmel bir dizayn anlayışıyla çözülmüş, projede el değmemiş, etüd edilmemiş bir nokta bırakmayan olağan üstü bir mimarlık tavrı. iç ve dış mekanı bütünüyle ele alan ve hiç bir detayı sonraya bırakmayan tümel çözümcü yaklaşım şapka çıkartılacak özellikte. müthiş gerçekten.

    naci zaman | 13 Şubat 2011

  2. Manifestoların-paradigmaların iflası. Saygıyla eğiliyorum Scarpanın yaptığı eserler karşısında..

    Anonim | 15 Şubat 2011

  3. Çizgisinin gücü yaptıklarından açıkça okunuyor. Şu detaylara bakın ve onun mimariyle örtüşmesi-bütünleşmesi, hiç atlanmadan adeta detay mı önde mekan mı sorusunu soduracak şekilde, tasarladığı her boşluğu farklı ve kimlikli kılmayı çözmiüş bir mimar. Harikulade.

    Refik İmranlı | 15 Şubat 2011

  4. Scarpa’nın ne denli derinden mimarlığı etkilediğini anlamak için ODTÜ binalarını düşünmek lazım. Scarpa’nın neredeyse başta mimarlık fakültesi olmak kaydıyla ODTÜ’nün gizli mimarı olduğunu düşünüyorum. Detay her şey değil ama kesinlikle hiçbir şey de değil.

    Akif Ekmekçi | 16 Şubat 2011

  5. sahiden çok başka bir mimari deha ve ne yazık ki bilmemişiz, öğrenmemişiz. daha öncelerin değerleri ve dünyasından galiba. bugün bu yetenekte bir mimar… yıldız dediğimiz kaç tenesi bu kadar kuvvetli bir çizgiye sahip.

    Mirgün | 17 Şubat 2011

  6. çok farklı… bu çizgilerdeki olgunlaşmayı arınmayı ve çziginin ifade alanı donanımını görmemek mümkün değil. yni zamanların bütün şifreleri otuz yıl önce scarpa tarafından yazılmış neredeyse. bravo.

    Lalehan | 19 Şubat 2011

  7. Ağırlıkla betonu kullandığı ve o günlerin gözde inşaat malzemesi olarak bu doğrudur, betona hayat verdiğini, bir heykel yapar gibi betona ve kalıp işçiliğine davrandığını görüyorum. Mimar en kısıtlı zamanda bile yaratıcılığını konuşturabiliyor. Yeni bir serüvene başlayabiliyor. Mekanın zaman boyutuyla oynayabiliyor. Tasarım dünyasının sınırsız olduğunu kanıtlıyor Scarpa adeta. Sonsuz seçeneklere yaratıcılıkla ulaşıldığını bir defa daha görüyoruz.

    Ömer Can Kesim | 21 Şubat 2011

  8. Bu kadar önemli bir şahsiyet nasıl olupta bugüne kadar mimarlık dünyamızda tanıtılmamış hayret ediyorum. İki bina yapan basında yer alırken bu denli önemli tasarıma imza atmış biri gözden uzak tutulmuş. Yıllar sonra bile olsa Scarpa’yı bizimle tanıştırdığınız için teşekkürler.

    ceyhun aslan | 26 Şubat 2011

  9. bu çizimleri ve yapılan binaları gördükçe ben de hayret ediyor ve modern mimarlık eğitimimiz içinde niçin scarpa’ya yer verilmemiş olduğunu, niye bu ustanın es geçildiğini anlayamıyorum. dahi derecesinde bir yetenek aslında.

    necmi yazgan | 27 Şubat 2011

  10. Oldukça sıradışı ve pragmatist bir yaklaşımı var.

    Hayati Binler | 27 Şubat 2011

  11. ne kadar farklı ve ne kadar naif çizgiler bunlar. çok farklı bir tasarlama gücü olduğu belli oluyor.

    cemil şahin | 17 Ağustos 2011

  12. Bu çizgilerin sahibi mimarlık alanında bana göre bir dahi aslında. Niye şimdiye kadar öğretilmedi ve tanıtılmadı diye düşünüyorum.

    Melek Genli | 2 Eylül 2011

  13. Carlo scarpa detayın mimarı ,düzenin değil sistematiğin mimarı,modern değil modern ötesi bir mimar ..

    Faruk | 7 Aralık 2013

  14. Bir mimari virtüöz aslında Scarpa. Detayları aklının nasıl çalıştığını gösteriyor.

    nuran erden | 26 Mayıs 2016

  15. Carlo Scarpa gerçekten olağanüstü bir mimar çalışmaları fotoğrafta izlerken bile heyecan verici ışık, gölge ,detay ,sadelik çok az malzemeyle müthiş bir mimarlık yılların ötesinden günümüze…

    Tufan arkayın | 1 Ağustos 2017


Yorum yazmak için


  Avustralya’nın Melbourne kentindeki Penleigh ve Essendon Gramer Okulu’ndaki (PEGS) Müzik Merkezi, McBride Charles Ryan’ın (MCR) PEGS Kampüsleri genelindeki bir dizi girişiminin bir parçasıdır. 

Copyright © 2024 All Rights Reserved | Mimdap.org