Küba'da Kentsel Değişim - Dönüşüm Yaklaşımı - MİMDAP
Ana Sayfa Bağlantılar Biz Kimiz İletişim Mimar İş İlanları
ANA SAYFA
Küba’da Kentsel Değişim – Dönüşüm Yaklaşımı
Share 6 Haziran 2014

“Bu yazı bir Küba ziyareti sırasında izlenmiş, yetkililerinden bilgisi alınmış, Havana tarihi kent merkezi içinde büyük bir mahallenin restorasyon, yenileme ve dönüşüm çalışması ve onunla bağlantılı kılınmış Vieja Meydanı çevresi düzenlemesinin hikayesini konu almaktadır. Değişik ülkelerde farklı yaklaşımların ülkemiz mimarlarına, plancılarına, restorasyon  yapanlarına ve daha önemlisi bu konularda ‘karar verici konumda’ olan kurum yönetici ve önde gelenlerine ‘başka bir perspektif’   sunma amacıyla yapılan uygulamalardan örnekler gösterilerek verilmiştir.

Kent odaklı işlerin Küba özelinde yürütülüşü, ele alınış yaklaşımları, bir mülk için kiracılık-sahiplik ilişkisi ve yenileme sonrasında eski kullanıcıların durumu ve kentsel yenilemeye nasıl kaynak aktarıldığı konularında ip uçlarının belirtildiği yazıyı bir dosya çalışması biçiminde  ilginize ve yorumlarınıza sunuyoruz.

Küba’dan bilgileri aktaran Amistur yerel rehberi Jesus ve gezi ekibinin başında bu bilgileri çevirerek dosyamıza  kazandıran Nahide Özkan‘a teşekkür ederiz. ”      Mimdap

Vieja Meydanı ve çevreleyen tarihi yapılar

HAVANA’DA KENTSEL DEĞİŞİM…
Havana’da  restorasyon çalışmalarına 1990 yılında başlandı. O dönemde kurulan  Havana Kent Tarihi Ofisi,  Küba hükümeti tarafından iki milyon Küba Pezosu ve bir sene içerisinde iki milyon dolara yaklaşan yapılan yatırımlarla , restorasyon çalışmaları başlatıldı. Devlet tarafından baştan kullanılmak üzere bir kaynak tesisi edilmişti. Ancak bu işlerin kendi kendisini üreten bir sisteme sahip olması arzulanmıştır. Dolayısıyla restorasyon yapılan yerlerin kullanıma sunulmasıyla buradan elde edilen gelirle bir sene sonra dört milyon dolar seviyesinde bir birikim aynı amaçlarla kullanılır hale gelmişti.
Havana’da bu bölgede başlatılan restorasyon projelerinin amacı şehrin giderek diğer yerlerinde yenileme ve restorasyon sağlayacak kaynakları yaratmaktır. Bu meydan ve çevresinde başlatılan ve işin sonucunda elde ettikleri 4 milyon doların 2 milyon dolarını Küba hükümetine iade etmiş ve Kent Tarihi Ofisi sonra kendi öz kaynaklarıyla burada restorasyon sürecine devam etmiştir. Kent Tarihi Ofisi yenileme ve restorasyon işlerini yürütmek için bir şirket kuruyor. Kurulan şirket özel bir şirket değil, fakat Küba’ nın ortak bütçesinden kaynak almayarak kendi öz kaynaklarıyla bu işleri yürüten bir şirket olarak düşünülmüştür.
Yenileme projeleri ve inşaatları süren Teniente Sokağından meydan girişte “köşe bina” şimdi kamusal etkinlik fonksiyonuna kavuşmuş.


Restore edilen yapıların her birinde eski durumları ve şimdi ulaştıkları görünüşleri karşılaştırmalı olarak verilmiş

YENİLEME İÇİN KAYNAK
Gördüğümüz eski Havana bölgesindeki restorasyonlarla elde edilen yeni binalar ve mekanlarda yapılan galeriler, satış merkezleri, restoranlar buralardan gelir elde etmek ve bu öz kaynaklarıyla restorasyon sürecine devam etmek gibi bir felsefeyle ilerliyor. Bu amaca ilerlerken de kent tarihini yaşatmak ve zaman içerisinde bu restorasyon çalışmalarını kurumsallaşmaya götürmek için Kent Ofisi kendi inşaat şirketleri seçmiş ve yaratmıştır. Ayrıca örneğin kendi restoranları var , işletilen yerlerin bir kısmı onlara bağlı olarak işletiliyor onun dışında bir takım turizm acenteleri var dışarıdan turist getirme konusunda kendi acenteleriyle çalışıyorlar , buradan elde edilen gelirler kentin bu alanlarının yenilenmesi için kullanılıyor.

Don Pedro Alegre evinin köhnemiş hali ve yenileme sonrasındaki karşılaştırmalı durumu


Don Jose evinin dünü ve bugünü…



Farnchi Alvaro ailesinin evinin alt katı şimdi meydanı kucaklayan yapısıyla nefis  Küba kahvesi ile buluşmada ve meydanın keyfini çıkarmada  önemli bir durak

 

Şimdi dört kilometrelik bir alanda bu ofis tarihi bir değeri olan bir çok yapıyı ele aldı. Mimari değeri olan 900 tane bina tespit edildi, bunlar restorasyon sürecinde öncelikli olarak gündeme alınan binalar. Aynı zamanda meydanlarda aynı şekilde önceliklendi. Bu 900 tane binada yaşayan herkes şimdi aynı binada yaşamaya devam etmiyor. Çünkü Küba’daki bu konut problemi dolayısıyla bu evlerin bir kısmında o evin kapasitesinin kaldırabileceğinden çok daha fazla aile yaşıyordu. Bir ailenin bazen bir odada yaşadığı bir sistemleri vardı, dolayısıyla şimdi aynı biçimde yaşamaları istenmediği için başka bir yere nakledildiler.

Vieja Meydanının bugünlere taşınmasında çevresinde yıkıntı haline gelmiş yapılarının tek tek onarılmaları dışında meydan zemininde de önemli iyileştirilmelerin yapıldığı gözleniyor.


Meydana bakan bir başka yapının dönüşümü…


“Cine Habana” yani Havana Sineması yenilenmiş haliyle  bugün yine sanatsal bir işleve kucak açıyor.

 

Dolayısıyla bu binalarda kalanların bir kısmı başka yerlere taşındılar. Yenileme sonrası ise; o binada en eskiden beri yaşayanlara öncelik verildi ve onlar binalarda kaldılar. Devrim gerçekleştiğinde bu binalar zaten çok harap durumdaydılar , bu binalarda yaşayan herkes kiracı durumundaydı. Binaların sahibi olan varlıklı kesimler daha önce buraya işçilerin aşırı yoğun taşınması gerekçesiyle kendileri ne daha yeni başka bir takım mahalleler inşa ettiler ve kentin Batısına doğru ilerlediler. Küba’ da devrimden sonra konut meselesiyle ilgili çıkartılan ilk yasayla bütün kiralar yarı yarıya indirildi. Devrimden sonra ilk yapılan iş bu oldu.


Özenle yapılınca ortaya gerçekten iyi bir ürün çıkıyor ve kente kimlik vermeye devam ediyor.


Meydan çevresinden farklı binalarda dönüşüm sonrası değişimler…

 

FİZİKİ YAPILI ÇEVREDE ESKİME
İkinci olarak çıkartılan yasayla da bu binaların her odasında yaşayan ailelerin o evde ömür boyu kalma hakkı tanındı. Sözü edilen hak onlara mülkiyet verildiği anlamına gelmiyor ama kullanım hakkının verilmesi manasına geliyor. Bu ne demek? Bu yapıları kullananlar öldüklerinde çocuklarına miras bırakabiliyorlar, çocuklar yaşamaya devam ediyor, fakat bu yapıları satamıyorlar.

Obra Pia de Aramburo evi öncesi ve sonrası görünümleri


Devrimden önce ev sahipleri insanlara belirli şartlar dayatıyorlardı. Örneğin binaların çoğunluğunda ailelerin çok kalabalık olmasından dolayı, ev sahiplerinin bir kısmı; yaşayan çiftlerin çocuk sahibi olmalarına izin vermiyorlardı. Ama devrimden sonra tabi ki böyle bir yasaklama ortadan kalktı. Ayrıca bu evleri kullanım hakkı da tanındı. Sonra bugüne gelen yaşam başladı, çocuk doğurdular hatta üç nesildir bu yapılarda yaşamaya devam ettiler. Bir düşünün ki bu arada binalar nerdeyse bir 50 sene daha yaşlanmış oldu. Ve ne yazık ki o zamandan bugünlere kadar binalara bakım yapılması çeşitli ekonomik zorluklar sebebiyle mümkün olmadı ve yapılı çevre köhnedi.

Colegio Santo Angel  binası neredeyse yıkılmış ve yok olmak üzereyken tekrar canlandırılmış ve tamamlanarak yenilenmiş.



Dolayısıyla böyle bir süreç içinde bir dönem geldi ki bütün binalar çok kötü duruma geldi ama içerisinde bir yandan çok kalabalık aileler yaşıyordu. Hem köhne bir çevre ve giderek sağlıklı bir yaşam olanağı sunmaktan uzaklaşan evler ve kentin bu merkezi bölgesinde yaşamaya devam etmek zorunda olan insanlar.
REHABİLİTASYON İÇİN ÇÖZÜM YOLLARI
Kent Tarihi Ofisi bu alanda çalışmaya başladığında yaptığı ilk şey eskiden beri yaşayan ailelere burada kalma şansını sunmak oldu. Kentin bu bölgesi çok yoğundur ve evlerin içinde nerdeyse odalarda aileler yaşamaya çalışıyordu. Ancak bu sırada başka bir yerde yaşamak istiyorlarsa onlara da başka yerlerde yaşayabilmeleri için olanaklar sunuldu. Yoğunluğu düşürmek için isteyenlere başka yerlerde inşa edilen yeni binalardan apartmanlardan daireler verilmesi yoluna gidildi.




Şimdi burada görülen geçici konaklama yeri, mesela sizin binanızda restorasyon mu başlıyor o binadaki insanlar geçici olarak bir süre buraya geliyorlar ve evlerindek inşaat vei bakım tamamlandıktan sonra yine evlerine gidiyorlar , sonra restorasyon yapılan başka binalar aynı şekilde devam ediyor. Bu geçici konaklama alanları restorasyon sürecinde bir istasyon gibi kullanılıyor.
Restorasyon içinde evini terk etmek zorunda kalan kişilerin kendi sokaklarından mahallerinden doktorlarından, manavlarından ,okullarından uzakta kalmaması için bulundukları yerleşim merkezinin müsait yerlerine geçici binalar kondu. Böylece gündelik yaşamları büyük ölçüde aksatılmamaya çalışıldı. Bu tür binaların yapılması için burada geçici ikamet yapacak olan mahalleli devlete herhangi bir ödeme yapmıyor. Çünkü Kent Tarihi Ofisi bunu geçiş süreçleri için öngörmüş ve barınma hakkının sürekliliğini kesintiye uğratmamak için baştan önlemler geliştirmiş. Kent Tarihi Ofisinin de elbette bütün devlet şirketleri gibi yürüttükleri faaliyetlerden devlete ödedikleri vergiler var.

Plazio Cueto Oetli ise şu an restorasyon çalışması süren  anıtsal yapılardan biri. Meydanın çeperinde  henüz tamamlanmayan tek bina burası.

 

PLAZA VİEJA MEYDANI ve ÇEVRESİ DÜZENLEMESİ

Havana’da Kent Tarihi Ofisi kentsel yenilemeye girişirken bunun sürecini, yapış biçimini ve ekonomik alt yapısını birlikte kurgulamış. Bu yüzden önce örnek yaratmış. Bu meydanı çevreleyen binalar tarihi değer bakımından şehrin en önemli binalar değiller. Dolayısıyla bu meydan tarihi değer bakımından en değerli meydan değil, fakat burada yapılan restorasyon sonucunda nasıl bir ekonomik düzenek ortaya çıkmış onu anlatmak bakımından oldukça iyi bir örnek.
Restorasyon mantığı içerisinde orijinal yazılı duvar parçalarından örnekler korunarak, eski ile yeni arasındaki fark özellikle hissettirilmiş.  Meydanın vurgusu için ve turistler için daha albenili olması maksadıyla  biraz da ‘şeker’ renkleri ile boyanan binalarda geçmiş referanslar binaların bir bölümünde gösterilmiş .

 

Meydanı çevreleyen bütün bu binaları dolaşırken önlerinde asılı olan bu posterlerde binaların önceki halini ve sonraki halini görülmektedir. Böylece meydana ve onu çevreleyen binalara yapılan müdahale hem kurallarına uygun mu yapılmış; bunu fark etmek hem de yapının fiziki durumunun nereden nereye getirildiği göstermek bakımından halen binaların üzerinde duran bu panolar bilgi sunmaya devam etmektedir.
Kötümser olmaya gerek yok çünkü “eskiden buralarda durum böyleydi, biz şimdi buraları bu hale getiriyoruz” fikri bu çalışmanın karşılaşmaları görselleriyle ifade ediliyor. Bu binalar arasında üzerinde restorasyon yapılanlar var çok kötü durumda olup iyice yıpranmış olup eski modeline göre yeniden yapılanlar var, küçük onarımlarla düzenlenenler var, yıkılmış durumda olup eski haline dönüştürülenler var.

Meydan çevresindeki restore edilmiş yapılardaki detay çözümleri, eskiyle kurdukları bağ dikkat çekici. Müzik ise Küba’da her zaman her yerde var.

Vieja Meydanı  kültürüyle, sanatsal objeleriyle yaşayan bir kamusal alan olma karakterini gösteriyor

 

Mesela şu gördüğünüz binanın altında bir restoran var devlet tarafından işletilen içerisinde de 14 tane daire var insanların yaşadığı, o bina 1993 yılında yıkıldı.
Şu karşıda gördüğünüz ortadaki bina bir ilkokul olarak kullanılıyor, şu binaya doğru gittiğiniz zaman bakın orada plaza yazıyor unutmamak için eski meydanın hali diye yazmışlar unutulmasın demişler. Oraya baktığını zaman şu karşıdaki binaların içerisinde okulun yanının boş olduğunu görüyorsunuz çünkü eskiden yıkılmış bir bina
Biraz önce anlatıldığı gibi restorasyon sonrasında devlet tarafından işletilmeye başlanan ama gelirleri sadece ve sadece restorasyon işi için harcanan işletmelerden birkaç örnek veriyoruz şimdi. Yani bu meydan içinde yapılan yenilemelerden sonra açılan işletmelerden elde edilen gelir yine buranın yapımına harcanıyor. Örneğin sol tarafta biracı var karşısında ise çok güzel bir kahveci var boş zamanlarınızda o kahveciye gelebilirsiniz ve bu işletmelerden alınan gelirle yine restorasyonun kaynakları desteklendi.

Havana’ya gelen ‘turistler’ meydan çevresindeki renkler ve kültürel etkinliklerden paylarına düşeni alıyorlar. Neşeli insanlar, renkler, puro, müzik,….mutlaka gözünüze çarpıyor.

KENTSEL YENİLEME MANTIĞI
Burada ki meydanların hiçbiri sadece ziyaret için düşünülmüş meydanlar değiller. Aynı zamanda burada görülen binaların önemli bir kısmı Küba’nın çok canlı kültürel yaşantısının mekanlarıdır. Özellikle iki tanesi çok önemlidir.
Şimdi örneğin o gördüğünüz mavi bina Küba Fotoğraf Sanatçıları Birliği diye adlandırabileceğimiz bir yerdir. Küba’nın en ünlü fotoğraf sanatçıları ya da ünlü olmasa da olur orada birlikte oluyorlar ve o bina çeşitli sergiler için ve fotoğrafçılıkla ilgili etkinlikler için kullanılıyor.

Kentsel yenileme açıklayıcı panolarda plan-görünüş ve şemalarla topluma anlatılıyor. Projenin şeffaf süreçlerde oluşması bunu gerektiriyor.

Şimdi modern sanatı sevenler için de Küba’daki modern sanat akımlarının çeşitli biçimlerde yansıtıldığı şuradaki binalar (en sonda solda gördüğünüz bina) görsel sanatlar galerisi orayı da ziyaret merkezi haline getiriyor. Bu çalışmalarda restorasyon sırasında binaların orijinal hallerinin korunmasına baştan beri çok önem verildi.
Aynı zamanda restorasyon süreci çok geliştirildi. Örneğin Havana’da restorasyonlara bilgili eleman yetiştirmek için Restorasyon Meslek Lisesi var. O meslek lisesindeki öğrenciler restorasyonu ilgilendirebilecek her alanda marangozluk, taş işçiliği, demir işçiliği, vitray işlerine varana kadar başka alanlar ve çeşitli uygulama uzmanlıklarında yapı koruma bilgileriyle beraber el sanatları öğreniyorlar.
Bu öğrenciler restorasyon alanlarında hem stajlarını yapıyorlar hem bu restorasyonun içerisin de emek vererek katkıda bulunuyorlar. Öğrenciler mezun olduklarında bu restorasyon işinde Kent Tarihi Ofisinde işçi olarak çalışmaya başlayabilir hale geliyorlar. Dolayısıyla yenileme için nitelikli bir emek gücü bu yolla ortaya çıkarılıyor.

3 Yorum
  1. elinize sağlık.bu yaştan sonra meslek kıskançlığı yaratacak kadar güzel.

    nuri altıntaş | 6 Haziran 2014

  2. sadece tek bir yöntem yokmuş demek ki kentsel dönüşümde. özel sektöre ver gerisine karışma demekle iş bitmiyormuş. kamu sorumluluğu, devlet olma bilinci de şartmış.

    Adil Akyurt | 7 Haziran 2014

  3. “Küba: Umutlu ve Tutkulu İnsanların Renkli Ülkesi” dosyası gibi bu da çok başarılı bir çalışma olmuş. emeği geçen dostlara selam olsun…
    Başardıklarını görmekten mutlu olduğum, başaramadıkları için umutlu olduğum Kuba’da, Jose Marti Küba Dostluk Derneği aracılığıyla, Küba ayağı AMİSTUR olan Kuba turu güzel ve ilginç bir deneyimdi. Doğasıyla, mimarisiyle, yönetim biçimi, demokrasi anlayışı, ambargo altındaki yoksulluklarına karşın, çok başarılı sağlık ve eğitim sistemleriyle, insanların kapitalist sistemlerden çok daha fazla fırsat eşitliğine sahip olması, dans ve müzikle içiçe yaşamlarıyla bu ilginç ülke, kapitalizmin baskılarına yönelik tüm kuşkularımıza rağmen, başka alternatifler var umudunu veriyor

    asuman yeşilırmak | 18 Temmuz 2014


Yorum yazmak için


  Avustralya’nın Melbourne kentindeki Penleigh ve Essendon Gramer Okulu’ndaki (PEGS) Müzik Merkezi, McBride Charles Ryan’ın (MCR) PEGS Kampüsleri genelindeki bir dizi girişiminin bir parçasıdır. 

Copyright © 2024 All Rights Reserved | Mimdap.org